jutro
---------------------------------
1109
-----------------------------------
Bazylika św. Jana na Lateranie, jej pełna nazwa to: Papieska arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie. Matka i Głowa Wszystkich Kościołów Miasta i Świata (wł. Arcibasilica Papale del SS.mo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista al Laterano; łac. Archibasilica Sanctissimi Salvatoris et Sanctorum Iohannes Baptista et Evangelista in Laterano) – katedra biskupa Rzymu, jedna z czterech bazylik większych, jedna z wielu bazylik papieskich (dawniej patriarchalnych).
Bazylika była częścią rezydencji kolejnych papieży od roku 313. Po przeniesieniu siedziby przez Benedykta XI do Perugii, a następnie (podczas pontyfikatu Klemensa V do Awinionu) Lateran został spalony (1308) i ograbiony[1]. Dlatego papież Grzegorz XI, wracając z Awinionu, przeniósł siedzibę na Watykan.
Historia
początek IV wieku – koszary gwardii cesarza Maksencjusza
313 – cesarz Konstantyn Wielki przekazał koszary w Lateranie papieżowi Milcjadesowi
314–318 – budowa pierwszej pięcionawowej bazyliki
324 – 9 listopada[2] – bazylika została poświęcona Jezusowi Chrystusowi przez papieża Sylwestra I
896 – budynek kościoła został uszkodzony podczas trzęsienia ziemi
904–911 odbudowa na zlecenie papieża Sergiusza III
1144 – kościół został poświęcony świętym Janowi Chrzcicielowi i Janowi Ewangeliście
1300 – papież Bonifacy VIII ogłosił w tym kościele po raz pierwszy jubileusz Roku Świętego
1308 – pożar uszkodził bazylikę
1309 – papież Klemens V przeniósł się do Awinionu w wyniku czego kościół nie jest odbudowywany po pożarze
1360 – kolejny pożar zniszczył bazylikę
1377 – papież Grzegorz XI przeniósł siedzibę papieży z powrotem do Rzymu. Ze względu na zniszczenie bazyliki przeniósł siedzibę na wzgórze Watykańskie.
XV wiek – odbudowa bazyliki z zachowaniem pięcionawowego układu.
1586 – Domenico Fontana zbudował północną fasadę kościoła
1646 – Francesco Borromini nadał wnętrzu dzisiejszy wygląd
1733 – ukończenie fasady głównego wejścia według projektu Allesandra Galilei w stylu klasycznym
lata 80. XIX wieku – powiększenie prezbiterium
Architektura
Plik:Lateran Basilica.ogv
Film z wnętrza bazyliki
Fasada głównego wejścia do bazyliki została zaprojektowana w XVIII wieku przez Alessandro Galilei w stylu klasycznym (ukończono ją w 1733). Układ pilastrów i półkolumn podkreśla pięcionawowe wnętrze bazyliki. Poniżej gzymsu widoczny jest napis: Omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis Mater et Caput – Matka i Głowa Wszystkich Kościołów Miasta i Świata. Znaczy to, że świątynia ta jest katedrą papieży – biskupów Rzymu i zwierzchników całego Kościoła. Fasadę wieńczy piętnaście siedmiometrowych figur, przedstawiających doktorów Kościoła z rzeźbą Chrystusa ustawioną w centralnej części.
Wejście do bazyliki prowadzi z szerokiego narteksu. Środkowe drzwi zostały przeniesione z Kurii znajdującej się przy Forum Romanum. Drzwi po prawej stronie to Święta Brama. W przedsionku, po lewej stronie, znajduje się rzeźba przedstawiająca Konstantyna. Pochodzi ona z term jego imienia. We wnętrzu, na pierwszym filarze prawej nawy bocznej, zachowała się część fresku Giotta ukazującego Bonifacego VIII ogłaszającego Rok Święty. W niszach filarów umieszczono posągi 12 apostołów autorstwa uczniów Berniniego. Posadzka wzorowana na stylu szkoły Cosmatich (arte cosmatesca) została wykonana w latach 1417–1431. Sufit ozdobiony herbami trzech papieży jest dziełem Giacomo della Porta. Ołtarz główny osłania gotycki baldachim wykonany podczas pontyfikatu Urbana V w 1367. Pod ołtarzem znajduje się płyta nagrobna Marcina V. Nawę główną zamyka absyda, w której zwraca uwagę bogata mozaika wykonana w XIII wieku przez Jacopo Torriti i Jacopo da Camerino. Centralną część zajmuje Krzyż Święty, po stronie lewej Matka Boska i niewielka postać papieża Mikołaja IV, fundatora mozaiki.
W lewej części transeptu znajduje się późnorenesansowy ołtarz Najświętszego Sakramentu. Freski zdobiące ściany ilustrują historię bazyliki. Powstały na przełomie XV i XVI wieku. Boczne kaplice oraz nawy (zwłaszcza nawy skrajne) to miejsce spoczynku papieży i kardynałów. Po lewej stronie znajduje się wejście na dziedziniec klasztoru. Otaczają go średniowieczne krużganki wykonane przez kamieniarzy z rodziny Vassallettich zaliczanych do szkoły Cosmatich. Krużganki powstały w latach 1215–1232. Charakteryzują się delikatną rzeźbą kolumienek, często skręconych, zdobionych mozaiką lub złoceniami.
Lateran – baptysterium św. Jana
Transept jest połączony z baptysterium Świętego Jana u Źródła na Lateranie. Zostało zbudowane w latach 314–320 przez adaptację istniejących tu wcześniej term Domu Faustyny. Miało kształt rotundy z basenem pośrodku osłoniętym baldachimem. Obecną formę na planie ośmiokąta uzyskało podczas przebudowy w 440 r. kopułę wsparto na ośmiu porfirowych kolumnach a wokół basenu zbudowano obejście. Do zewnętrznej nawy dobudowano cztery kaplice. Pierwsza z prawej poświęcona jest św. Janowi Chrzcicielowi. Najprawdopodobniej drzwi prowadzące do tej kaplicy pochodzą z term Karakalli. Pierwsza z lewej strony to kaplica św. Jana Ewangelisty. Zdobią ją mozaiki z V wieku.
Do kościoła przylega budynek, w którym mieści się dawna kaplica papieska Sancta sanctorum, w której znajduje się obraz Chrystusa Acheiropoieton. Zgodnie z legendą malować go zaczął św. Łukasz a ukończyli aniołowie. Widoczny jest przez okratowane okienko, do którego prowadzą Święte Schody (łac. Scala Santa). Zostały przywiezione z Jerozolimy do Rzymu w 326 r. przez św. Helenę, matkę Konstantyna. Zgodnie z legendą pochodzą z pałacu Poncjusza Piłata i po nich wchodził Jezus Chrystus. Kaplica San Lorenzo, w której obecnie mieszczą się schody została zbudowana w XVI wieku na polecenie Sykstusa V. Obecnie pokryte są drewnianą okładziną i wolno nimi wchodzić tylko na kolanach. Obok znajdują się dwie inne klatki schodowe, z których można korzystać bez umartwiania się. Budynek znajduje się od strony Via Merulana.
Na placu San Giovanni in Laterano znajduje się najwyższy z 13 egipskich obelisków. Ma wysokość 31 m (z cokołem 47 m). Początkowo stał przy Circus Maximus. Papież Sykstus V polecił go przenieść w obecne miejsce.
Archiprezbiterzy Bazyliki Laterańskiej
Gotyckie cyborium wewnątrz bazyliki
Urząd archiprezbitera Bazyliki Laterańskiej utworzył papież Bonifacy VIII (1294–1303). Jako pierwszy funkcję tę objął kardynał Gerardo Bianchi. Obecnie jest ona połączona z funkcją wikariusza generalnego diecezji rzymskiej i sprawuje ją abp Angelo De Donatis:
Gerardo Bianchi (1299–1302)[3]
Pietro Valeriano Duraguerra (1302)[4]
Matteo Orsini Rosso (1302–1305)
Pietro Colonna (1306–1326)[5]
Bertrand de Montfavez (1327–1342)[6]
Giovanni Colonna (1342–1348)[7]
Pierre Roger de Beaufort (1348–1370)[8]
Ange de Grimoard (1371–1388)[9]
Pietro Tomacelli (1388?–1389)[10]
Francesco Carbone (1389–1405)[11]
Antonio Caetani (1405–1412)[12]
Oddone Colonna (1412–1417)[13]
Alamanno Adimari (1418–1422)[14]
Guillaume Filastre (1422–1428)[15]
Alfonso Carrillo de Albornoz (1428–1434)[16]
Lucido Conti (1434–1437)[17]
Angelotto Fosco (1437–1444)[18]
Antonio Martinez de Chaves (1444–1447)[19]
Domenico Capranica (1447–1458)[20]
Prospero Colonna (1458–1463)[21]
Latino Orsini (1463–1477)[22]
Giuliano della Rovere (1477–1503)[23]
Giovanni Colonna (1503–1508)[24]
Alessandro Farnese (1508–1534)[25]
Giovanni Domenico de Cupis (1534–1553)[26]
Ranuccio Farnese (koadiutor 1547–1553, archiprezbiter 1553–1565)[27][28]
Mark Sitticus von Hohenems (1565–1588)[29]
Ascanio Colonna (1588–1608)[30]
Scipione Caffarelli-Borghese (1608–1620)[31]
Giambattista Leni (1620–1627)[32]
Francesco Barberini (1627–1629)[33]
Girolamo Colonna (1629–1666)[34]
Flavio Chigi (1666–1693)[35]
Paluzzo-Paluzzi Altieri degli Albertoni (1693–1698)[36]
Fabrizio Spada (1698–1699)[37]
Benedetto Pamphilj (1699–1730)[38]
Pietro Ottoboni (1730–1740)[39]
Neri Maria Corsini (1740–1770)[40]
Mario Marefoschi Compagnoni (1771–1780)[41]
Carlo Rezzonico (1781–1799)[42]
Francesco Saverio de Zelada (1800–1801)[43]
Leonardo Antonelli (1801–1811)[44]
Giulio Maria della Somaglia (1814–1830)[45]
Bartolomeo Pacca (1830–1844)[46]
Benedetto Barberini (1844–1863)[47]
Lodovico Altieri (1863–1867)[48]
Costantino Patrizi Naro (1867–1876)[49]
Flavio Chigi (1876–1885)[50]
Raffaele Monaco La Valletta (1885–1896)[51]
Francesco Satolli (1896–1910)[52]
Pietro Respighi (1910–1913)[53]
Domenico Ferrata (1913–1914)[54]
Basilio Pompilj (1914–1931)[55]
Francesco Marchetti Selvaggiani (1931–1951)[56]
Benedetto Aloisi Masella (1951–1970)[57]
Angelo Dell’Acqua (1970–1972)[58]
Ugo Poletti (1973–1991)[59]
Camillo Ruini (1991–2008)[60]
Agostino Vallini (2008–2017)[61]
Angelo De Donatis (od 2017)[62]
Protokanonicy honorowi
W 1604 król Francji Henryk IV otrzymał tytuł: pierwszego i jedynego honorowego protokanonika bazyliki laterańskiej, w podzięce za ofiarowanie kapitule laterańskiej dobrze uposażonego opactwa benedyktyńskiego w Clairac. Ponadto kanonicy zobowiązali się do corocznego odprawiania mszy św. za Francję w dniu urodzin królewskich, czyli 13 grudnia. Z czasem taka msza św. – zwana Missa pro felici statu Nationis Galliae – weszła do stałego „kanonu” uroczystości celebrowanych w bazylice, i przetrwała do czasów nam współczesnych. Tytuł honorowego kanonika natomiast przysługiwał kolejnym monarchom francuskim. Godność po obaleniu monarchii, została odnowiona w 1957. Od tego czasu przyjmują ją kolejni prezydenci laickiej Francji (począwszy od René Coty), ale pod warunkiem, że przybywają osobiście do bazyliki i że uczestniczą w specjalnej ceremonii. Od tamtego czasu jedynie dwóch prezydentów nie przybyło na Lateran, a wobec tego nie objęło tejże godności: Georges Pompidou oraz François Mitterrand (z powodów ideologicznych).jutro
---------------------------------
1109
-----------------------------------
Bazylika św. Jana na Lateranie, jej pełna nazwa to: Papieska arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie. Matka i Głowa Wszystkich Kościołów Miasta i Świata (wł. Arcib...Więcej…